La ciudad parece mi amiga,
hoy es mi día y nadie me lo va a arruinar.
Las chicas de la esquina ríen con picardía,
yo se que es lo que quieren y se lo voy a dar.
"Salta!!" (Tequila, 1981)
No 1991, hai 28 anos, Pilar Díaz tomaba posesión da acta de concelleira por primeira vez. Incorporábase a unha candidatura que volvía xuntar a Esquerda Unida de José Manuel Iglesias e o Partido de los Trabajadores de Galicia - Unidad Comunista de Manuel Fariña logo da ruptura no 1987. Obterían 5 escanos que serían insuficientes para manter o goberno, polo que os primeiros catro anos da hoxe alcaldesa foron na oposición.
Marchaba do Pleno no 1995 para volver no 1999 como única representante electa de Esquerda Unida, que sufría unha nova escisión con Manuel Fariña á cabeza. Desde entón 20 anos ininterrompidos nos corredores consistoriais. Os primeiros 12 bogando en solitario, os 8 últimos cun grupo municipal de 3, aínda que ninguén de xeito permanente (polo grupo municipal pasaron xa Ramiro Pérez, Genaro Prieto, Manuel Arias, Dora Saavedra, de novo Genaro Prieto, Lola González e Tano López).
Podería dicir que son moitos anos de coñecemento que serven para construír un proxecto político sólido (incluso calcificado). Pero sería contraditorio co que sucedería realmente no último mandato. Pilar Díaz pasou da marxinalidade política a ser a primeira forza da esquerda abandeirando durante anos a loita contra a pranta de gas, a denuncia dos entramados urbanísticos ("Caso Virgin"), o reparto xusto de subvencións, os dereitos sindicais ou a igualdade de xénero. Incluso foi, nos anos previos á irrupción da Iniciativa Cidadá de Mugardos, quen puxo a "Participación Cidadá" na axenda da política municipal.
En agosto do 2016, por fin, collía as chaves do despacho da Alcaldía. Facíao grazas a acordar con ICM e BNG a formación de goberno onde nós (ICM) poderiamos activar orzamentos participativos e reactivar políticas de rehabilitación urbana e o BNG xestionar o eido sociocultural. Abondoulle apenas un ano para deixarnos claro que o acordo, para ela, fora só unha escusa para acadar o bastón de mando que perseguía desde había décadas. Nunca houbo espazo para traballar de igual a igual nin de sacar adiante nada que se desviase do seu criterio, por moito que o recollese o acordo de goberno.
O problema é que tampouco hai tal criterio. Cada unha das bandeiras erguidas anos atrás foron quedando no camiño: a loita contra a pranta de gas deu paso a "protocolos" de colaboración con Reganosa que poñen en alerta á plataforma veciñal; o mesmo "entramado urbanístico" denunciado no 2007 goza agora de contratos directos en proxectos clave; o reparto xusto de subvencións quedou nunha rede de convenios de aspiración clientelar; a loita sindical convertiuse nunha loita contra os sindicatos, aldraxados durante meses nunha esperpéntica negociación do convenio que trouxo a Mugardos a primeira manifestación sindical contra un goberno da era democrática; o camiño da igualdade de xénero levouna aos tribunais por presunta violación do dereito fundamental á folga de dúas traballadoras municipais nada menos que durante o 8M. A participación cidadá, en fin... non foi máis que unha cenoura atada a un pau para salvar o último chanzo (ICM) que a separaba da súa meta. No último ano e medio reduciu á mínima expresión o papel do Pleno como máxima representación política do pobo. O pobo é ela.
Como quen gabea por unha escaleira e vai rompendo ao seu paso os chanzos que lle serviron de impulso, Pilar Díaz atópase no cumio da súa carreira política, pero sen camiño de volta. A súa é unha aposta a dobre ou nada. Considérase sabedora do éxito electoral: festas e asfalto. Racaneou o orzamento en cultura co BNG ata que o sacudiu de enriba e daquela disparou o gasto ata superar Ferrol nas festas de verán (250.000 € na cidade fronte case 400.000 € só na vila). O alquitrán taponou calquera outra alternativa de investimento da oposición. Nin falar de gasto en planificación estratéxica. Ninguén mellor que ela sabe o que necesita Mugardos.
A aposta é arriscada, porque fía todo a mellorar os resultados do 2015 e ser a candidatura máis votada a esquerda e dereita. Quedar por detrás do PP obrigaría a petar na porta de BNG e PSOE. Un papelón logo de telos humillado. Se nacionalistas e socialistas suman o suficiente o razoable sería que formasen bipartito deixándoa como dique de contención da dereita. O razoable e o digno. E aí está a clave desta cita electoral para Mugardos. Un all-in a gañar (tamén por incomparecencia dos rivais). A gran aposta de Pilar Díaz 28 anos despois.